شیمی سبز به مجموعه راهبردها و اصولی گفته میشود که هدفشان کاهش یا حذف مواد خطرناک از طراحی، تولید و استفاده از محصولات شیمیایی است. این رویکرد بر توسعه فرایندها و محصولات شیمیایی با کمترین تأثیر منفی بر محیط زیست و سلامت انسان تمرکز دارد. در ادامه به برخی اصول و ویژگیهای شیمی سبز میپردازم:
اصول شیمی سبز
پیشگیری از آلودگی: به جای مدیریت آلودگی پس از وقوع، شیمی سبز تلاش میکند تا از بروز آن از ابتدا جلوگیری کند.
طراحی محصولات ایمنتر: تولید مواد و محصولات شیمیایی با خواص مخاطرهآمیز حداقلی یا
بدون خاصیت سمی
کاهش مواد جانبی: استفاده کارآمد از مواد خام و کاهش ضایعات از طریق بهینهسازی فرآیندها.
فرایندهای انرژی کارآمد: طراحی فرایندهایی که نیاز انرژی کمتری دارند و انرژی از منابع تجدیدپذیر تأمین میشود.
کاتالیزوری به جای استوکیومتری: استفاده از کاتالیزورها برای افزایش کارایی واکنشها، به جای وابستگی به مقادیر زیاد واکنشدهندهها.
کاهش استفاده از حلالها و مواد اضافی: تلاش برای استفاده از آلایندههای کمتر و یافتن جایگزینهای سازگار با محیط زیست برای حلالها.
طراحی برای تخریبپذیری: تولید محصولاتی که در انتهای چرخه عمرشان به طور ایمن و کامل تجزیه میشوند.
تحلیل در زمان واقعی به منظور جلوگیری از آلودگی: ایجاد سیستمهای نظارتی که در زمان واقعی قادر به تشخیص و واکنش به تغییرات احتمالی باشن
اهمیت شیمی سبز
حفاظت از محیط زیست: با کاهش تولید آلایندهها، آسیبهای محیطی کاهش مییابد.
سلامتی بهتر: کاهش استفاده از مواد سمی میتواند به بهبود سلامت عمومی منجر شود.
صرفهجویی اقتصادی: با کاهش نیاز به مواد خام و انرژی و کاهش مدیریت ضایعات، هزینهها کاهش مییابد.
شیمی سبز نه تنها یک رویکرد علمی است، بلکه بخشی از تلاش جهانی برای توسعه پایدار و ایجاد جهانی سالمتر و پایدارتر میباشد.