آلودگی میکروبی شیر پاستوریزه و بررسی آن

 

 

بررسی آلودگی میکروبی شیر پاستوریزه یک پروسه حیاتی برای تضمین سلامت و کیفیت این محصول است. چون پاستوریزاسیون، اگرچه بسیاری از باکتری‌ها را از بین می‌برد، اما تضمینی برای حذف کامل همه میکروارگانیسم‌ها نیست. در ادامه، روش‌های رایج برای بررسی آلودگی میکروبی شیر پاستوریزه را شرح می‌دهم:

روش‌های بررسی:

چندین روش برای بررسی آلودگی میکروبی شیر پاستوریزه وجود دارد که هر کدام به جنبه‌های مختلفی از آلودگی می‌پردازند:

شمارش کلی میکروارگانیسم‌ها یا TCP :

این روش متداول‌ترین روش برای ارزیابی آلودگی میکروبی است. در این روش، نمونه شیر روی محیط کشت آگار مناسب مانند (Plate Count Agar)کشت داده می‌شود و پس از انکوباسیون (معمولا در دمای 37 درجه سانتی‌گراد به مدت 48 ساعت)، تعداد کلونی‌های رشد کرده شمارش می‌شود. تعداد کلونی‌ها بیانگر میزان آلودگی میکروبی شیر است. استانداردهای مربوط به تعداد مجاز کلونی در شیر پاستوریزه متفاوت است و به مقررات ملی هر کشور بستگی دارد.

بررسی وجود میکروارگانیسم‌های خاص:

علاوه بر شمارش کلی، گاهی نیاز به بررسی وجود میکروارگانیسم‌های خاص مانند E. coli, Salmonella, Staphylococcus aureus و یا Listeria monocytogenes است. این ارگانیسم‌ها نشانگرهای آلودگی مدفوعی یا آلودگی پس از پاستوریزاسیون هستند و وجود آنها در شیر پاستوریزه غیرقابل قبول است. برای بررسی وجود این میکروارگانیسم‌ها از روش‌های مختلفی مانند کشت انتخابی، آزمون‌های بیوشیمیایی و تست‌های ایمونولوژیکی استفاده می‌شود.

بررسی کپک و مخمر:

شیر پاستوریزه نباید حاوی کپک و مخمر باشد. این ارگانیسم‌ها می‌توانند در شرایط نامناسب نگهداری، به شیر نفوذ کرده و باعث فساد آن شوند. برای بررسی وجود کپک و مخمر، از محیط‌های کشت اختصاصی و روش‌های میکروسکوپی استفاده می‌شود.

تست‌های سریع:

در سال‌های اخیر، تست‌های سریع و خودکار تشخیص آلودگی میکروبی در شیر پاستوریزه نیز توسعه یافته‌اند. این تست‌ها معمولا بر پایه روش‌های مولکولی یا ایمونولوژیکی هستند و می‌توانند نتایج را در زمان بسیار کمتری نسبت به روش‌های سنتی ارائه دهند. مثال‌هایی از این تست ها شامل تست‌های ATP و تست‌های ELISA است.

مراحل کلی آزمایش:

نمونه‌برداری: نمونه‌گیری شیر باید به صورت استریل و از چندین نقطه از منبع شیر انجام شود تا نماینده‌ای از کل شیر باشد.

رقیق‌سازی: به دلیل تراکم بالای میکروارگانیسم‌ها در شیر، نمونه‌ها معمولا قبل از کشت رقیق می‌شوند تا بتوان تعداد کلونی‌های قابل شمارش را روی پلیت‌ها به دست آورد.

کشت: رقت‌های مناسب روی محیط کشت مناسب کشت داده می‌شود.

انکوباسیون: پلیت‌های کشت داده شده در شرایط مناسب انکوبه می‌شوند.

شمارش کلونی‌ها: پس از انکوباسیون، تعداد کلونی‌ها شمارش و گزارش می‌شود.

شناسایی میکروارگانیسم‌ها: در صورت لزوم، میکروارگانیسم‌های جداسازی شده با استفاده از آزمون‌های بیوشیمیایی یا مولکولی شناسایی می‌شوند.

تفسیر نتایج:

تفسیر نتایج آزمایش بر اساس استانداردهای ملی و بین‌المللی مربوط به شیر پاستوریزه صورت می‌گیرد. وجود هر گونه میکروارگانیسم بیماری‌زا یا فراتر رفتن از حد مجاز تعداد کلونی‌ها، نشان‌دهنده آلودگی میکروبی شیر است.

نکات مهم:

رعایت کامل اصول استریلیزاسیون در تمامی مراحل آزمایش بسیار مهم است تا از آلودگی نمونه‌ها جلوگیری شود.

استفاده از محیط کشت مناسب و شرایط انکوباسیون صحیح، برای دستیابی به نتایج قابل اعتماد ضروری است.

کالیبراسیون دقیق تجهیزات آزمایشگاهی و آموزش کافی پرسنل، از دیگر عوامل موثر در دقت نتایج است.

این توضیحات یک نمای کلی از آزمایش آلودگی میکروبی شیر پاستوریزه ارائه می‌دهد. جزئیات دقیق روش‌ها و استانداردهای قابل قبول، به قوانین و مقررات ملی هر منطقه و نوع آزمایشگاه بستگی دارد.