ترمـولاکتودانسیمتر در صنایع لبنی برای اندازه گیری چگالی شیر و تخمین میزان مواد جامد غیر چرب (SNF) موجود در آن استفاده می شود. این ابزار به طور خاص برای شیر طراحی شده و بر اساس اصل ارشمیدس عمل می کند.
نحوه استفاده از ترمولاکتودانسیمتر:
- آماده سازی نمونه:
- شیر را به خوبی مخلوط کنید تا یکنواخت شود.
- شیر را تا دمای مشخصی (معمولاً 20 درجه سانتیگراد یا 68 درجه فارنهایت) گرم کنید. این دما برای دقت اندازه گیری بسیار مهم است.
- انجام آزمایش:
- استوانه مدرج تمیز و خشک را با شیر پر کنید.
- به آرامی ترمولاکتودانسیمتر را در شیر شناور کنید. دقت کنید که حباب هوا زیر آن گیر نکند.
- اجازه دهید ترمولاکتودانسیمتر آزادانه شناور شود و به دیواره های استوانه برخورد نکند.
- هنگامی که ترمولاکتودانسیمتر ثابت شد، مقیاس آن را در سطح شیر بخوانید. این عدد، چگالی نسبی شیر را نشان می دهد.
- همزمان با خواندن چگالی، دمای شیر را نیز با دماسنج اندازه گیری کنید.
- تصحیح دما:
- از آنجا که چگالی شیر با دما تغییر می کند، لازم است قرائت ترمولاکتودانسیمتر را با استفاده از یک فاکتور تصحیح دما، تصحیح کنید. این فاکتور معمولاً 0.0002 برای هر درجه سانتیگراد بالاتر یا پایین تر از دمای مرجع (20 درجه سانتیگراد) است.
- محاسبه مواد جامد غیر چرب (SNF):
- پس از تصحیح دما، می توانید از فرمول های مختلف برای تخمین میزان SNF استفاده کنید. یکی از فرمول های رایج عبارت است از:
SNF = (CLRead / 4) + (0.22 x Fat%) + 0.72
که در آن:
- CLRead: قرائت تصحیح شده ترمولاکتودانسیمتر
- Fat%: درصد چربی شیر (که باید با روش دیگری مانند روش Gerber اندازه گیری شود)
تفسیر نتایج:
- چگالی شیر: چگالی شیر طبیعی معمولاً بین 1.028 تا 1.035 گرم بر میلی لیتر است. چگالی کمتر از این محدوده ممکن است نشان دهنده تقلب (مانند افزودن آب) یا کیفیت پایین شیر باشد. چگالی بالاتر ممکن است نشان دهنده غلظت بالای مواد جامد باشد.
- مواد جامد غیر چرب (SNF):SNF شامل پروتئین ها، لاکتوز، مواد معدنی و سایر اجزای شیر به جز چربی و آب است. حداقل میزان SNF مورد نیاز برای شیر در بسیاری از کشورها 8.5 درصد است.
مراحل کار و آزمایش:
- تهیه نمونه شیر و رساندن آن به دمای 20 درجه سانتیگراد.
- پر کردن استوانه مدرج با شیر.
- قرار دادن ترمولاکتودانسیمتر در شیر و خواندن عدد چگالی.
- اندازه گیری دمای شیر.
- تصحیح عدد چگالی با استفاده از فاکتور تصحیح دما.
- اندازه گیری درصد چربی شیر با روش Gerber.
- محاسبه SNF با استفاده از فرمول مربوطه.
- تفسیر نتایج و بررسی کیفیت شیر.
نکات مهم:
- دقت ترمولاکتودانسیمتر به عوامل مختلفی مانند دقت کالیبراسیون، دقت خواندن و کنترل دما بستگی دارد.
- برای دقت بیشتر، بهتر است آزمایش را چند بار تکرار کرده و میانگین نتایج را محاسبه کنید.
- ترمولاکتودانسیمتر یک ابزار تخمینی است و برای اندازه گیری دقیق SNF، روش های آزمایشگاهی دقیق تری لازم است.